رشته پروتز دندان یکی از شاخههای تخصصی در حوزه دندانپزشکی است که به طراحی، ساخت و نصب پروتزهای دندانی برای جایگزینی دندانهای از دست رفته یا آسیبدیده میپردازد. این رشته ترکیبی از علم، هنر و فناوری است و هدف آن بهبود عملکرد جویدن، تکلم و زیبایی ظاهری بیماران است.
انواع پروتزهای دندانی:
- پروتزهای ثابت: شامل روکشها (تاج) و بریجها که بهصورت دائمی در دهان نصب میشوند.
- پروتزهای متحرک: مانند دستدندانهای کامل یا پارسیل که بیمار میتواند آنها را خارج کند. (نحوه استفاده از پروتز متحرک)
- پروتزهای ایمپلنتمحور: پروتزهایی که روی ایمپلنتهای دندانی نصب میشوند.
تحصیل در رشته پروتز دندان:
- در ایران، این رشته در دو سطح ارائه میشود:
- کاردانی و کارشناسی پروتز دندان (تکنسین پروتز دندان): تمرکز بر ساخت پروتز در لابراتوارهای دندانپزشکی.
- تخصص پروتزهای دندانی: که پس از اخذ مدرک دندانپزشکی عمومی و گذراندن دوره تخصص (حدود ۳ سال) ارائه میشود.
- دانشجویان در این رشته با مواد دندانی، آناتومی دهان، طراحی پروتز و کار با تجهیزات لابراتواری آشنا میشوند.
مهارتها و وظایف:
- طراحی و ساخت پروتزهای دقیق با توجه به نیاز بیمار.
- همکاری با دندانپزشکان برای ارائه بهترین درمان.
- دقت بالا، مهارت دستی و دانش بهروز در فناوریهای دندانپزشکی.
بازار کار:
فارغالتحصیلان میتوانند در لابراتوارهای دندانپزشکی، کلینیکها یا بهصورت مستقل فعالیت کنند. با توجه به افزایش تقاضا برای خدمات زیبایی و درمانی دندان، این رشته بازار کار مناسبی دارد
تحصیل رشته پروتز دندان (دندانسازی) در دانشگاه
تحقیق
اولین گام برای انتخاب رشته پروتز دندان، تحقیق و جستجوی اطلاعات مرتبط با این رشته است. اطلاعاتی در مورد محتوای درسی، تصاویر روزمره کار پروتز دندان، شغلی که این رشته میتواند ایجاد کند، و مهارتها و صفات شخصی مورد نیاز برای موفقیت در این حرفه را جمعآوری کنید.
مشاوره
ملاقات با مشاوران تحصیلی در دانشگاهها یا افرادی که در حرفه پروتز دندان فعالیت میکنند، میتواند به شما کمک کند تا تصمیمگیری بهتری داشته باشید. از آنها سوال کنید و نظرات آنها را بپذیرید.
برنامه درسی
بررسی برنامه درسی رشته پروتز دندان در دانشگاههای مختلف بسیار مهم است. اطمینان حاصل کنید که مواد درسی و دورههای آموزشی با اهداف شغلی و علاقههای شما همخوانی دارند.
امکانات دانشگاه
بررسی امکانات و تجهیزات پروتز دندان در دانشگاه اهمیت دارد. دانشگاهی را انتخاب کنید که دارای آزمایشگاههای مدرن و تجهیزات بهروز برای آموزش عملی در این حوزه باشد.
مکان و هزینهها
مکان دانشگاه و هزینههای تحصیلی نیز مهم هستند. بررسی کنید که آیا میتوانید هزینههای تحصیلی را پرداخت کنید و آیا مکان دانشگاه با محل زندگی شما سازگاری دارد.
مشخص کردن اهداف
باید اهداف شغلی و شخصی خود را در نظر داشته باشید. آیا میخواهید به عنوان یک پروتز دندان در بیمارستانها کار کنید یا دفتر خصوصی خود را اداره کنید؟
پروژه و تحقیق
پیش از ورود به دانشگاه، اگر امکان دارد، در مورد پروژهها و تحقیقات مرتبط با پروتز دندان در دانشگاهها تحقیق کنید. این به شما کمک میکند تا با موضوعات و چالشهای حرفهای خود آشنا شوید.
انتخاب دانشگاه
بعد از انجام تمامی تحقیقات، تصمیم نهایی در مورد دانشگاهی که میخواهید در آن تحصیل کنید بگیرید و اقدام به ارسال درخواست تحصیلی کنید.
نکته: همچنین در نظر داشته باشید که ممکن است برخی از دانشگاهها و کشورها متطلبات مختلفی برای پذیرش دانشجویان خارجی داشته باشند. به برنامههای تحصیلی و الزامات پذیرش دانشگاهها دقت کنید و به موقع درخواست خود را ارسال کنید
پروتز دندان یکی از جذاب ترین رشته های دانشگاهی است که به رشته های پروتز- اروتز بسیار شباهت دارد. فارغ التحصیلان رشته دندان سازی در نهایت می توانند به ساخت انواع موارد لازم که به صورت مصنوعی در قسمت فوقانی بدن می نیاز است، بپردازند.
رشته پروتز دندان ترکیبی از هنر، صنعت، علم پیراپزشکی است. حقیقتا رشته پروتز دندان نیز عضوی از کادر درمان هستند، که البته باید در نظر داشت که به طور مستقیم اقدام به درمان افراد نمی کنند، اما در درمان بیماران نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند.
تحصیل در رشته پروتز دندان یا دندانسازی در دو مقطع کاردانی و کارشناسی در دانشگاه ها ارائه می شود. برای ورود به این رشته تحصیلی حتما داوطلبان باید از طریق کنکور ارزیابی شده و سپس به تحصیل ادامه دهند.
بازار کار دانشجویان رشته پروتز دندان بعد از فارغ التحصیلی
فارغ التحصیلان رشته پروتز دندان می توانند لابراتوار دندانسازی تاسیس کنند و یا در کنار دندان پزشکی اقدام به ساخت موارد زیر کنند:
- ساخت انواع دندان مصنوعی(مراحل ساخت دندان مصنوعی)
- پروتز های متحرک یا ثابت
- انواع پلاک های ارتودنسی
- رفع عادات خروپف در خواب
- ساخت گارد برای ورزشکاران برای جلوگیری از آسیب
- دستگاه برای افرادی که دندان قروچه دارند
- ساخت دستگاه هایی که با قرار گرفتن در دهان باعث سفید شدن دندان ها می شود.
همچنین ساخت تمامی چیزهایی که به صورت پروتز های متحرک و یا ثابت در دهان و یا روی صورت قرار می گیرد.
از دیگر مواردی که به صورت تخصصی فارغ التحصیلان رشته پروتز دندان انجام می دهند، ساخت پروتز های چشم، پروتز های لب، گونه ، صورت، سر و در کل قسمت فوقانی بدن می باشد.
چارت درسی رشته پروتز دندان
چارت درسی رشته پروتز دندان (در مقطع کاردانی و کارشناسی) در دانشگاههای ایران بسته به نوع مقطع و دانشگاه ممکن است کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی شامل دروس عمومی، پایه، تخصصی و کارآموزی است. در ادامه، چارت کلی دروس این رشته بر اساس اطلاعات استاندارد ارائه میشود:
مقطع کاردانی پروتزهای دندانی
مدت دوره: حدود 2 سال
تعداد کل واحدها: حدود 68 تا 70 واحد
دروس به شرح زیر تقسیمبندی میشوند:
- دروس عمومی (حدود 13 واحد):
- معارف اسلامی
- فارسی
- زبان انگلیسی
- تربیت بدنی
- اخلاق و تربیت اسلامی
- دروس پایه (حدود 6 واحد):
- آناتومی عمومی
- فیزیولوژی
- شیمی عمومی
- زیستشناسی
- دروس تخصصی (حدود 41 واحد):
- پروتزهای متحرک کامل (نظری و عملی)
- پروتزهای متحرک پارسیل (نظری و عملی)
- پروتزهای ثابت (نظری و عملی)
- مواد دندانی
- آناتومی دندان و فک
- اصول طراحی پروتز
- تکنولوژی پروتزهای دندانی
- ارتودنسی (مقدماتی)
- کارآموزی در عرصه (حدود 8 واحد):
- کارآموزی در لابراتوارهای دندانپزشکی
- تمرین عملی ساخت پروتزهای ثابت و متحرک
منبع: اطلاعات کلی برگرفته از برنامههای آموزشی وزارت بهداشت
مقطع کارشناسی پروتزهای دندانی (ناپیوسته)
مدت دوره: حدود 2 سال (پس از کاردانی)
تعداد کل واحدها: حدود 84 واحد (در مجموع با کاردانی حدود 130 واحد)
دروس شامل:
- دروس عمومی (حدود 10 واحد):
- مشابه مقطع کاردانی با تمرکز بیشتر بر مهارتهای ارتباطی
- دروس پایه (حدود 10 واحد):
- میکروبیولوژی دهان
- پاتولوژی دهان و دندان
- بیومواد دندانی
- دروس تخصصی (حدود 50 واحد):
- پروتزهای پیشرفته ثابت و متحرک
- پروتزهای ایمپلنتمحور
- پروتزهای فک و صورت
- تکنیکهای پیشرفته لابراتواری
- طراحی دیجیتال در پروتزهای دندانی (CAD/CAM)
- مدیریت لابراتوار دندانپزشکی
- ارتودنسی پیشرفته
- کارآموزی (حدود 24 واحد):
- کارآموزی پیشرفته در کلینیکها و لابراتوارها
- پروژه عملی ساخت پروتزهای پیچیده
منبع: اطلاعات کلی از برنامههای آموزشی دانشگاههای علوم پزشکی
نکات مهم:
- تفاوت دانشگاهها: چارت درسی ممکن است در دانشگاههای مختلف (مثل علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی یا آزاد) کمی متفاوت باشد. برای چارت دقیق، باید به سایت دانشگاه مربوطه مراجعه کنید.
- کار عملی: بخش عمده این رشته به کار عملی در لابراتوارها اختصاص دارد، بنابراین مهارتهای دستی و دقت بسیار مهم است.
- ادامه تحصیل: در ایران، امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد این رشته محدود است، اما در خارج از کشور فرصتهای بیشتری وجود دارد.
دانشگاه های دارای رشته پروتز دندان در ایران
رشته پروتز دندان (در مقطع کاردانی و کارشناسی) و تخصص پروتزهای دندانی (در مقطع دکتری تخصصی) در تعدادی از دانشگاههای علوم پزشکی ایران ارائه میشود. در ادامه، فهرستی از دانشگاههایی که این رشته را در مقاطع مختلف ارائه میدهند، آورده شده است:
1. مقطع کاردانی و کارشناسی پروتز دندان (تکنسین پروتز دندان):
این مقطع بیشتر بر ساخت پروتزهای دندانی در لابراتوار تمرکز دارد و در برخی دانشگاههای علوم پزشکی ارائه میشود:
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشکده دندانپزشکی این دانشگاه برنامه کاردانی و کارشناسی ناپیوسته پروتز دندان را ارائه میدهد.
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
- این دانشگاه نیز دورههای کاردانی و کارشناسی پروتز دندان را در دانشکده دندانپزشکی خود برگزار میکند.
- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دانشکده دندانپزشکی اصفهان برنامه کاردانی پروتز دندان را ارائه میدهد.
- دانشگاه علوم پزشکی شیراز
- این دانشگاه دوره کاردانی و کارشناسی پروتز دندان را در دانشکده دندانپزشکی خود دارد.
- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
- دانشکده دندانپزشکی مشهد یکی دیگر از مراکز ارائهدهنده این رشته است.
- دانشگاه علوم پزشکی تبریز
- این دانشگاه نیز برنامه کاردانی پروتز دندان را ارائه میدهد.
- دانشگاه علوم پزشکی بابل
- دانشکده دندانپزشکی بابل در مقطع کاردانی پروتز دندان دانشجو میپذیرد.
- دانشگاه علوم پزشکی اهواز
- این دانشگاه نیز برنامه کاردانی پروتز دندان را ارائه میکند.
2. مقطع تخصص پروتزهای دندانی (رزیدنتی پس از دکتری عمومی دندانپزشکی):
این دوره تخصصی برای دندانپزشکان عمومی است که میخواهند در زمینه پروتزهای دندانی تخصص بگیرند (معمولاً 3 سال طول میکشد):
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشکده دندانپزشکی تهران یکی از برترین مراکز برای تخصص پروتزهای دندانی است.
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
- این دانشگاه برنامه تخصصی پروتزهای دندانی را با کیفیت بالا ارائه میدهد.
- دانشگاه علوم پزشکی شیراز
- دانشکده دندانپزشکی شیراز دوره رزیدنتی پروتزهای دندانی را برگزار میکند.
- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
- این دانشگاه نیز یکی از مراکز معتبر برای آموزش تخصص پروتزهای دندانی است.
- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دانشکده دندانپزشکی اصفهان برنامه تخصصی پروتزهای دندانی را ارائه میدهد.
- دانشگاه علوم پزشکی بابل
- این دانشگاه در زمینه تخصص پروتزهای دندانی نیز فعال است.
- دانشگاه علوم پزشکی گیلان
- دانشکده دندانپزشکی رشت دوره تخصصی پروتزهای دندانی را ارائه میدهد.
- دانشگاه علوم پزشکی کرمان
- این دانشگاه نیز برنامه تخصصی پروتزهای دندانی را دارد.
3. دانشگاه آزاد اسلامی:
- واحد دندانپزشکی تهران (دانشگاه آزاد اسلامی)
- این واحد از سال 1374 برنامه پروتز دندان را در مقطع کاردانی و همچنین تخصص پروتزهای دندانی در مقطع رزیدنتی ارائه میدهد.
نکات مهم:
- تفاوت مقاطع: مقطع کاردانی و کارشناسی برای تربیت تکنسینهای لابراتوار پروتز دندان است، در حالی که تخصص پروتزهای دندانی برای دندانپزشکان عمومی است که میخواهند در طراحی و نصب پروتزها تخصص پیدا کنند.
- ظرفیت محدود: پذیرش در مقطع تخصص پروتزهای دندانی از طریق آزمون دستیاری دندانپزشکی انجام میشود و ظرفیت آن محدود است (مثلاً برخی دانشگاهها مانند بابل، شیراز و گیلان در سالهای اخیر پذیرش محدودی داشتهاند).
- اطلاعات دقیق: برای اطلاعات بهروز در مورد پذیرش، شرایط و چارت درسی، توصیه میشود به وبسایت رسمی دانشگاههای ذکرشده یا سامانه آموزش وزارت بهداشت مراجعه کنید.
- دانشگاههای دیگر: برخی دانشگاههای علوم پزشکی دیگر (مثل یزد، همدان یا زاهدان) ممکن است در برخی سالها این رشته را ارائه دهند، اما اطلاعات قطعی در مورد آنها نیاز به بررسی بیشتر دارد.
وظایف فارغ التحصیلان رشته پروتزهای دندانی
- به منظور محاسبه و اندازه گیری شکل و اندازه پروتزهای دندانی برای بیمار، دندانساز باید فک ودهان بیمار را قالب گیری و اندازه گیری نماید.
- سرپرستی و نظارت بر تکنسین های لابراتوار دندانسازی که در زمینه دندانسازی مشغول به فعالیت هستند.
- انجام تمامی اصلاحات و سازگار کردن پروتز ها برای بیماران
- بازگرداندن زیبایی و عملکرد قسمت های فوقانی بدن افرادی که در اثر بیماری ، حوادث و یا افرادی که با ناهنجاری ها متولد شده اند.