بیماری پریودنتیت یا پیوره دندان نوعی التهاب لثه و بافت های اطراف دندان است که یکی از شایع ترین بیماری های دندانی در انسان محسوب می گردد.
مسبب بیماری پیوره دندان، نوعی باکتری خاص (که با نام باکتری پریودنتیت شناخته می شود) و التهابی است. با این حال، این باکتری به صورت طبیعی در دهان وجود دارد و تنها زمانی مضر واقع می گردد که شرایط برای رشد و تکثیر آن فراهم شود. در حقیقت هنگامی که لایه ای از باکتری ها و ذرات باقی مانده غذایی (به نام ماده پلاک دندان) روی دندان ها تجمع کنند و تمیز نشوند، شرایط برای رشد باکتری پریودنتیت فراهم می گردد.
علائم بیماری پریودنتیت یا پیوره دندان
در مراحل اولیه آن هیچ علائمی برای بیماری پیوره دندان وجود ندارد. با این حال ، به خاطر داشته باشید که چنانچه عادت های بهداشتی خوبی در دندان ندارید در معرض خطر هستید و یا به تمیز بودن دندان های خود بی توجهی دارید. با پیشرفت بیماری التهاب لثه، شروع به نشان دادن علائم و نشانه های عمده ای می کند که بایستی به آنها توجه نمایید، مانند موارد زیر:
- بوی بد دهان
- دندان های لق
- جویدن دردناک
- لثه های متورم یا پف دار
- لثه هایی که به راحتی خونریزی می کنند
- بوی بد دهان یا هالیتوز
- ورم مکرر لثه
- فشار بین دندانها و لثه ها
- لثه های قرمز روشن، قرمز تیره یا مایل به ارغوانی
- فضاهای جدیدی بین دندانهای شما ایجاد می شود
- لثه هایی که در هنگام لمس حساسیت دارند
- تغییر در نحوه قرارگیری دندانهای شما
- قرمزی دندان یا لثه یا خونریزی هنگام نخ دندان یا مسواک زدن
- هنگامی که به میوه های سخت مانند گلابی ، سیب یا … گاز میزنیم، خون می آید.
- کیسه های عمیق یا با فاصله بین لثه و دندان ایجاد شده است
- دندان های شل که هنگام لمس آن با انگشت یا زبان خود در جای خود قرار می گیرند
- لثه هایی که از دندان شما دور می شوند
اگر این علائم همچنان ادامه داشت، بایستی با دندانپزشک خود مشورت کنید. هرچه بیماری پیوره دندان را بیشتر نادیده بگیرید و آن پیشرفت کند، احتمالاً برجسته ترین علامت آن، از بین رفتن کامل دندان ها است.
لثه های عقب رفته
لثه‌هایی که از دندانها جدا می‌شوند و باعث می‌شوند دندانها بلندتر از حد معمول به نظر برسند، لثه‌های عقب‌رفته نامیده می‌شوند. لثه های عقب رفته باعث ایجاد تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان هنگام گاز گرفتن می شوند.
چه زمانی برای درمان پریودنتیت به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
دندانپزشکان عموما توصیه می کنند که همه افراد باید دارای معاینات منظم باشند. در صورتی که احساس کردید علائم پریودنتیت را در لثه های خود مشاهده می کنید فورا نسبت به درمان و دریافت مشاوره از دندانپزشک خود اقدام کنید، زیرا هر چقدر زود تر نسبت به درمان پریودنتیت اقدام کنید، شانس بیشتری برای کاهش آسیب های ناشی از این بیماری به دندان های خود خواهید داشت.
علت بیماری پیوره دندان
بیماری پیوره دندان به صورت معمول در صورت عدم رعایت بهداشت دندان اتفاق می افتد. همینطور در مورد بیماری پیوره دندان تهاجمی یا سیستم ایمنی ضعیف، مانند بیماران مبتلا به سرطان یا HIV، می تواند ارثی باشد. اگر اجازه دهید که باکتری ها به دندان شما بچسبند منجر می گردد مینای دندانها و بافتهای پریودنتیم از بین برود. به هر حال، در اینجا شایع ترین علل بیماری پیوره دندان ذکر شده است:
استعمال دخانیات
استعمال دخانیات از جهات گوناگونی از جمله تأثیر آن بر سلامت دندان شما برای شما بد است. بله، بین سیگار کشیدن و ایجاد بیماری پیوره دندان ارتباط وجود دارد. استعمال دخانیات در حالی که پریودنتیت شما تحت معالجه می باشد نیز با درمان تداخل دارد.
دیابت و بیماری پیوره دندان
در برخی شرایط خاص می تواند سبب ایجاد سایر شرایط در بدن شما شود. این مورد در مورد دیابت و بیماری پیوره دندان می باشد. چنانچه مبتلا به دیابت هستید، احتمال ابتلا به پریودنتیت نیز افزایش می یابد. معمولا از بیماران دیابتی خواسته می شود که بهداشت دندان را رعایت نمایند تا خود را از عوارض بعدی مانند بیماری دندان نجات دهند.
بهداشت ضعیف دندان
چنانچه شما دندانهای خود را با دهانشویه نمی شویید یا دندان هایتان را پاک نمی کنید، تمام پلاک ها و مواد غذایی روی دندانها باقی می ماند و باکتری ها تمایل به گسترش دارند. نخ دندان همچنین در کاهش پلاک و بقایای پوسیدگی مواد غذایی بین فضای دندان ها به شما بسیار کمک می کند.
تخریب پریودنتال
این بیماری در اثر از بین رفتن بافت پریودنتیم یا بافت حمایتی که دندانها را در لثه و فک نگه می دارد ایجاد می گردد. بهداشت نامناسب دندان، چیزی می باشد که سبب از بین رفتن این بافت می گردد و باعث می شود باکتری ها و مواد زاید اسیدی آنها تکثیر شود.
پلاک و تارتار
زمانی که باکتریهای بد در دهان شما شایع شود، آنها تمایل دارند با پروتئین و مواد غذایی باقیمانده یک مواد جامد سفید و زرد به نام پلاک تشکیل دهند. زمانی که این پلاک به علت رسوبات کلسیم سخت می گردد، آنها به تارتار تبدیل می کند. هرچه پلاک طولانی تر روی مینای دندان بماند، دندانهای شما و پریودنتیم بدتر می گردد.
پریودنتیت یا بیماری شدید پریودنتال
با عدم برگشت لثه، می تواند بدتر گردد و تمام راه را به سمت بیماری پیوره دندان یا پریودنتیت ایجاد نماید. به عبارت دیگر، لثه می تواند به طور مستقیم به پریودنتیت منجر گردد و باعث می شود که در اثر از بین رفتن بافت های پریودنتیم، شکاف بین دندان ها و لثه ها ایجاد گردد. این شکاف ها، با پلاکت، تارتار و (البته) باکتری پر می شوند.
بیماری لثه یا بیماری خفیف پریودنتال
پلاک باقی مانده بر روی دندان شما می تواند باعث التهاب لثه گردد که خفیف ترین شکل بیماری پریودنتال است. این حالت به عنوان التهاب و تحریک لثه در اطراف پایه دندان شما تعریف می شود که به آماس لثه نیز معروف می باشد. همانند پریودنتیت، التهاب لثه با مراقبت خوب از دهان در خانه و معالجه حرفه ای دندانپزشکی قابل برگشت می باشد.
عوامل خطر بروز پریودنتیت
عواملی که می توانند خطر بروز پریودنتیت را افزایش دهند، عبارتند از:
- التهاب لثه.
- عادات بد مراقبت از سلامت دهان.
- سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو.
- تغییرات هورمونی، مانند تغییرات مربوط به بارداری یا یائسگی.
- استفاده تفریحی از مواد مخدر، مانند کشیدن ماری جوانا یا استعمال دخانیات.
- چاقی.
- تغذیه نامناسب، از جمله سطح پایین ویتامین C.
- ژنتیک.
- داروهای خاصی که باعث خشکی دهان می شوند.
- حضور در شرایطی که ایمنی بدن را کاهش می دهد، مانند سرطان خون، ایدز و یا شیمی درمانی.
- برخی بیماری ها مانند دیابت، آرتریت روماتوئید و بیماری کرون.
عوارض بیماری پریودنتیت
پریودنتیت می تواند باعث از دست دادن دندان شود. باکتری هایی که باعث پریودنتیت می شوند می توانند از طریق بافت لثه وارد جریان خون شما شوند و احتمالاً سایر قسمت های بدن شما را تحت تأثیر قرار دهند. به عنوان مثال، پریودنتیت با بیماری های تنفسی، آرتریت روماتوئید، بیماری عروق کرونر، زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد و مشکلات کنترل قند خون در دیابت مرتبط است.
راههای درمان بیماری پیوره دندان
بیماری پریودنتال یا بیماری پیوره دندان قابل درمان است. ممکن است اگر بیماری پیوره دندان به خصوص بد باشد، علی رغم اینکه قابل درمان یا برگشت پذیر می باشد، نتوانید مقداری از دندانهای خود را نجات دهید.
شما بایستی روزانه مسواک بزنید و نخ دندان را بکشید و همینطور دهانشویه غرغره کنید تا جمعیت باکتری ها کم باشد و خطر بیماری پیوره دندان شما حتی پایین بیاید. در اینجا موارد مهمی وجود دارد که بایستی به خاطر بسپارید:
دهانشویه: دهانشویه حداقل کمی راحت تر از نخ دندان یا مسواک زدن می باشد. فقط با دهانشویه غرغره کنید و بعد تف کنید در برخی شرایط ، مانند زمانی که شما یک عفونت باکتریایی دارید یا لثه های آلوده و متورم دارید، امکان دارد لازم باشد قبل از تخلیه دهانشویه حداقل 30 ثانیه در دهان بماند. در حالت ایده آل بایستی از دهانشویه ضد عفونی کننده استفاده کرده و بعد از مسواک زدن و نخ دندان استفاده نمایید. همچنین به خلاص شدن از شر بوی بد کمک می کند.
مسواک زدن: شما بایستی دو بار در روز یا حتی سه بار در روز مسواک بزنید تا از بروز بیماری پیوره دندان یا هر نوع بیماری دهان دیگر خودداری نمایید. همچنین بایستی به طور صحیح مسواک بزنید و برس مسواک خیلی سخت نباشد. برس را به صورت دایره ای بکشید و آن را کامل ولی به آرامی انجام دهید. روزانه حداقل 2-3 دقیقه مسواک بزنید و فراموش نکنید که هر 3-4 ماه یکبار به طور مرتب مسواک خود را تغییر دهید.
ویزیت دندانپزشک: بایستی مرتباً به دندانپزشک خود مراجعه نمایید. این مهم است زیرا او کسی است که سلامتی لثه های شما را حفظ می کند. او همینطور می تواند حداقل هر 6 ماه یکبار جرمگیری دندان ها و لثه های شما را انجام دهد که حتی از مسواک زدن و نخ دندان های روزمره که به عنوان پیشگیری شناخته می شوند، نیز موثرتر باشد.
جلوگیری از ابتلا به پریودنتیت یا پیوره دندان
بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به پریودنتیت این است که عادت کنید از دهان و دندان خود مراقبت کنید. این روال را از سنین پایین شروع کنید و آن را در طول زندگی حفظ کنید. به کودکان خود از دوران کودکی آموزش دهید که با مسواک زدن سلامت دندان های خود را در آینده تضمین کنند.
مراقبت خوب از دهان بدان معناست که حداقل دو بار در روز – صبح و قبل از خواب – به مدت دو دقیقه مسواک بزنید و حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید. نخ دندان کشیدن قبل از مسواک زدن به شما امکان می دهد تکه های غذا و باکتری های شل شده را تمیز کنید. مراقبت خوب از دهان دندان ها و لثه های شما را تمیز نگه می دارد و باکتری هایی که باعث بیماری پریودنتال می شوند را از بین می برد.
ویزیت منظم دندانپزشکی، پیشنهاد می شود معمولاً هر 6 تا 12 ماه یکبار برای تمیز کردن و جرم گیری دندان های خود به دندانپزشکی مراجعه کنید. اگر عوامل خطری دارید که شانس ابتلا به پریودنتیت را افزایش میدهد – مانند خشکی دهان، مصرف برخی داروها یا سیگار کشیدن – ممکن است بیشتر به تمیز کردن حرفه‌ای دندان توسط دندانپزشک نیاز داشته باشید.
انواع بیماری پیوره دندان
بیماری پیوره دندان یا پریودنتیت در انواع مختلفی وجود دارد. مسئله مشترک آنها این است که داشتن آنها معمولاً منجر به از بین رفتن باکتری ها در پریودنتیم می شود تا جایی که دندان هایتان لنگرهای آن را به فک خود از دست می دهد، سبب می گردد که شل شدن و افتادن دندان ها راحت تر شود.
شایع ترین انواع پریودنتیت شامل موارد زیر است:
پریودنتال نکروتیزه: پریودنتال نکروتیزه کردن یا بیماری پریودنتال بدترین نوع بیماری پیوره دندان است که سبب مرگ استخوان، رباط های دندان و بافت لثه ناشی از نکروز یا عدم تامین خون است. این منجر به عفونت شدید می شود. این حالت معمولاً در کسانی که دارای سیستم ایمنی سرکوب شده مانند سرطان، عفونت HIV و غیره هستند، رخ می دهد. همچنین به دلیل سوء تغذیه ایجاد می شود.
بیماری پیوره دندان تهاجمی
پریودنتیت تهاجمی معمولاً در بزرگسالی یا کودکی آغاز می شود و فقط بر تعداد مشخصی از جمعیت تاثیر می گذارد. این یک نوع ارثی بیماری پریودنتال است که بیشتر از همه خانواده ها را تحت تأثیر قرار می دهد. در صورت عدم درمان، این نوع مخرب باعث پیشرفت سریع ریزش دندان می شود.
بیماری پیوره دندان مزمن
شایعترین نوع بیماری پیوره دندان نوع مزمن است. بیشتر افراد بزرگسال را تحت تاثیر قرار میدهد، اما کودکان نیز از این بیماری رنج می برند. این وضعیت در اثر ایجاد پلاک رخ می دهد که شامل کاهش پریودنتال، لثه و استخوان می شود که بسته به کارهایی که بیمار در مورد آن انجام می دهد، می تواند بدتر شود یا با گذشت زمان بهبود یابد.
جمع بندی
در سطوح پیشرفته بیماری، بافت ارتباطی که دندان را سر جای خود نگه می داردT شروع به تخریب شدن می کند. لثه ها، استخوان ها و دیگر بافت های حفاظتی و نگهدارنده دندان از بین می روند. چنانچه بیمار به بیماری پیوره دندان مزمن دندان دچار باشد احتمالا درد شدید هنگام جویدن، بوی بسیار بد دهان و بدمزگی دهان را تجربه می کند. در این مرحله، بیمار به احتمال زیاد دندان های خود را از دست می دهد.