موکوزیت اطراف ایمپلنت معمولا به عنوان التهاب مخاط دهان ناشی از عوامل شیمی درمانی یا اشعه یونیزان ایجاد می شود. موکوزیت دهانی سبب التهاب و زخمهای دهانی می گردد. ریسک موکوزیت دهانی بر مبنای روش درمانی و متغیرهای بیمار مشخص می گردد. موکوزیت دهانی اریتماتوز معمولا ۷ تا ۱۰ روز بعد از شروع درمان سرطان ظاهر می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با درمان موکوزیت اطراف ایمپلنت تا انتها با ما همراه باشید.
دوز بالای شیمی درمانی مانند داروهایی که در لوسمی و رژیم های پیوند مغز استخوان استفاده می شود، ممکن است باعث ایجاد موکوزیت شدید شود. موکوزیت معمولا خودبخود بهبود شونده است و معمولا ۲ تا ۴ هفته بعد از قطع شیمی درمانی بهبود می یابد، مگر اینکه بوسیله عفونت ثانویه ای در بدن، درگیر شود. در بعضی موارد شدید احتیاج به درمان های موضعی و سیستمیک دارد که در این مقاله از سایت دندان سازی اسپید به آنها اشاره خواهیم کرد. ارزیابی مداوم حفره دهان اجازه شناسایی سریع ضایعات و درمان آنها را می دهد. بهداشت مناسب دهانی و سایر عوامل محافظت کننده در کاهش شدت ضایعات بسیار موثر هستند.
موکوزیت دهانی دارای مشخصه ویژه التهاب واکنشی در بافت های پیرامون ایمپلنت های دندانی است که می تواند منجر به تخریب بافت و در نهایت، شکست ایمپلنتی شود که به طور کامل با استخوان فک جوش خورده است. در چنین مواقعی امکان دارد فرد مجبور به برداشتن ایمپلنت های دندانی خود شود. در موکوزیت اطراف ایمپلنت ، التهاب به بافت های نرم پیرامون ایمپلنت محدود می شود و هیچ شواهدی مبنی بر تحلیل استخوان وجود نخواهد داشت.
این مشکل شباهت زیادی به ژنژیویت دارد که عبارت است از التهاب بافت لثه که پیرامون دندان طبیعی ایجاد می شود. در صورتی که موکوزیت اطراف ایمپلنت خیلی زود تشخیص داده شود، با استفاده از روش های غیر جراحی می توان آن را با موفقیت درمان کرد.
دلایل ایجاد موکوزیت اطراف ایمپلنت
هر چند گزارشات بالینی بسیاری حاکی از موفقیت کاشت ایمپلنت های دندان در دراز مدت هستند، متخصص های کاشت ایمپلنت باید بدانند که عفونت و التهاب اطراف ایمپلنت ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد:
- عدم شناسایی عوامل خطر یا ریسک فاکتورها
- طرح درمان نادرست
- شرایط نامطلوب جراحی
- یا مواد بی کیفیت و یا مراقبت های نادرست
- تجمع پلاک دندانی اطراف ایمپلنت های دندانی
امکان دارد بیماران از موکوزیت اطراف ایمپلنت رنج ببرند و دندانپزشک آنها پیوسته باید در پی شناسایی علائم بیماری، درمان و کاهش عوامل خطر باشد.
علائم و نشانه های بالینی موکوزیت دهانی اطراف ایمپلنت
- خونریزی در بافت لثه کنار ایمپلنت
- التهاب موضعی
- قرمزی / اریتم ( سرخی نابهنجار پوست به علل گوناگون ) افزایش درخشندگی لثه ها
- درد و سوزش
علل بروز موکوزیت دهانی اطراف ایمپلنت
حفره دهان حاوی میلیون ها باکتری است که عموماً با کمک نوشیدنی ها، غذاها و بزاق دهان شسته می شوند. این باکتری ها می توانند به تمام سطوح سخت داخل دهان بچسبند و در شرایط مطلوب تکثیر شوند. مثل ژنژیویت اطراف ایمپلنت، مهمترین علل بروز موکوزیت دهانی، تجمع بیوفیلم روی بافت نرم پیرامون ایمپلنت دندان، همراه با واکنش بافت حساس به آن است. همین مشکل وقتی پیشرفت می کند و وخیم تر می گردد و به پری ایمپلنتایتیس تبدیل می شود. در واقع عدم رعایت بهداشت اولین و مهم ترین عامل بروز هر دوی این بیماری ها است.
عوامل تاثیر گذار بر ایجاد موکوزیت دهانی اطراف ایمپلنت
- بیماری پریودنتال
- کنترل ضعیف پلاک های دندان
- سمان یا چسب اضافی اطراف دندان مصنوعی روی ایمپلنت
- کشیدن سیگار یا مصرف دیگر دخانیات عوامل ژنتیکی دیابت پرتو درمانی
- وجود فشار اکلوزال زیاد ترمیم های زیر مخاط
- طراحی دندان مصنوعی روی ایمپلنت به شکلی که دسترسی به برخی قسمت ها برای پاکسازی پلاک های دندانی دشوار باشد.
پیشگیری موکوزیت دهانی اطراف ایمپلنت
بهترین کار برای پیشگیری از بروز موکوزیت دهانی اطراف ایمپلنت، مراقبت صحیح از ایمپلنت است که شامل پاکسازی منظم ایمپلنت و دندان مصنوعی روی آن و نیز دندان های مجاور توسط خود بیمار و نیز دندانپزشک می باشد. استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال می تواند به کاهش پلاک و خونریزی اطراف ایمپلنت دندان کمک کند. مکانیزم های گوناگونی برای برداشتن باکتری ها و رسوب از اطراف ایمپلنت های دندان وجود دارند که فرد می تواند آنها را در منزل انجام دهد، از جمله استفاده از مسواک های بین دندانی نایلونی، مسواک های نرم و دیگر ابزارهای پاکسازی که از جنس پلاستیک فشرده هستند.
جرمگیری یا رسوب زدایی تخصصی دندان ها نیز از دیگر روش های مراقبت از ایمپلنت های دندان هستند که با کمک کورت curettes ( قاشقک دندانپزشکی ) و پس از آن پولیش با فشار هوا با استفاده از پودر گلیسین glycine و مسواک پروفیلاکسی prophylaxis ، انجام می شوند که می توانند تفاوت چشمگیری در عمق پاکت های اطراف ایمپلنت دندان ایجاد نمایند.
روش های درمان موکوزیت دهانی
1- درمان‌های دارویی
wf10
دارویی است که اخیرا جهت درمان ایدز معرفی شده و از طریق هدف قرار دادن ماکروفاژها اثر می‌کند، اما می‌تواند شدت موکوزیت‌های اوروفارنژیال را کاهش دهد.
پالیفرمین
پالیفرمین(Palifermin) داروی دیگر مورد تایید اداره نظارت بر غذا و داروی ایالات متحده در این زمینه است. این دارو که یک فاکتور رشد کراتینوسیت انسانی نوترکیب۱ می‌باشد، بروز و طول مدت موکوزیت دهانی را کاهش می‌دهد. موثر بودن پالیفرمین در لوسمی، لنفوم و نیز پس از پیوند سلول‌های بنیادی خونی تایید شده است، ولی در مورد سایر سرطان‌ها هنوز بررسی‌ها ادامه دارد.
این دارو به مدت سه روز قبل از آغاز شیمی‌درمانی و یا رادیوتراپی به صورت وریدی تزریق می‌شود و تا سه روز بعد از شیمی‌درمانی نیز ادامه می‌یابد اما در روز شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی نباید تزریق صورت گیرد. شایع‌ترین عارضه جانبی این دارو، راش‌های پوستی است. احساس غیر عادی در دهان (احساس ضخیم شدن زبان، احساس سوزش و خارش) نیز ممکن است رخ دهد. گاهی افزایش بدون علامت پروتئین در خون دیده می‌شود، اما هیچ عارضه جدی با مصرف پالیفرمین گزارش نشده است.
2- داروهای تحت بررسی برای درمان موکوزیت اطراف ایمپلنت
ترکیب دهانشویه سالین، هیدروژن پراکسید و لوبریکنت‌های دارای پایه آبی (مانند ژل EK-Y) از مواردی است که جهت کاهش شدت موکوزیت دهانی پیشنهاد می‌شود. پودرهایی که به صورت دهانشویه مصرف می‌شود (نظیر شیر منگنز و مایع Amphojel) نیز توصیه می‌گردند. بنزیدامین هیدروکلراید نیز می‌تواند شدت علایم موکوزیت دهانی را کاهش دهد.
سوکرالفیت
سوکرالفیت (Sucralfate) که برای درمان زخمهای روده‌ای استفاده می‌شود، ممکن است یک مخاط مصنوعی روی سطح مخاط زخمی در بیماران دارای شرایط اسیدی ایجاد کند و نشان داده شده است که سوسپانسیون این دارو شدت موکوزیت دهانی و میزان درد ناشی از آن را کاهش می‌دهد. میزوپروستول (Misoprostol)، فاکتور TGF.B و استفاده از لیزر کم انرژی هلیوم و نئون نیز از درمان‌های تحت بررسی برای درمان موکوزیت دهانی است.
عفونت های باکتریایی در موکوزیت دهانی
میکروارگانیسم های گرم مثبت شامل استرپتوکوک ویریدانس و گونه های انتروکوک در عفونت های سیستمیک با منشاء دهانی وجود دارند گر چه میکروارگانیسم های گرم منفی مثل پرودوموتاس آئروژینوس ، گونه های نایسریا و اشرشیاکلی نیز در این عفونتها موثر هستند.
جلوگیری از ایجاد عفونت های باکتریایی در دهان
زخم های وسیع اپی تلیوم همراه با بیماری پریودنتال در بیمار می تواند سبب عفونت منتشر بوسیله میکروارگانیسم های دهانی شود. برای کاهش ریسک عفونت موکوزیت دهانی استفاده از عوامل زیر موثر است:
- استفاده از دهانشویه کلرهگزیدین و شستشوی مداوم دهان با مواد ضدعفونی کننده
- مسواک زدن نرم و نخ دندان کشیدن به صورت ملایم
درمان موکوزیت دهانی و شیمی درمانی
عفونت های پری اپیکال با منشاء دندانی در بیماران تحت درمان شیمی درمانی می تواند سبب بروز عوارض شدیدی شود. قبل از شروع شیمی درمانی بایستی کلیه عفونت های دندانی رفع شوند. درمان های عفونت پری اپیکال دندانی و پالپی بایستی حداقل ۱۰ روز قبل از شیمی درمانی انجام شود. دندانهای با پروگنوز ضعیف بایستی خارج شوند .
پروتزهای با گیر نامناسب و لق که سبب تروما به دهان می شوند و باعث افزایش ریسک عفونت دهان می گردد، بایستی تعویض شوند. استفاده از محلولهای شستشو دهنده و ضدعفونی کننده پروتزهای دندانی بایستی جهت کاهش کلونیزاسیون میکروارگانیسم ها استفاده شود، در ضمن زمانی که مخاط دهان زخمی و یا تعداد نوتروفیلها کمتر از ۵۰۰ سلول در میلی متر مکعب است، نبایستی بیمار از پروتز خود استفاده نماید.
عفونت قارچی در بیماران شیمی درمانی
عموما به وسیله رشد عفونت فرصت طلب کاندیدا، آلبیکنس ایجاد می شود. متغیرهای زیادی در تظاهرات کلینیکی این میکروارگانیسم موثر است این موارد شامل داروی استفاده شده در طی شیمی درمانی تروما و صدمه مخاط دهان در طی درمان و قدرت آنزیمی بزاق و محتویات آن است. شایع ترین فرم عفونت قارچی در بیماران شیمی درمانی شامل کاندیدیازیس اریتماتوز و پسودوممبران (با غشای کاذب) است. نوع با غشای کاذب باعث سوزش دهان و تغییرات چشایی می شود. تظاهرات کلینیکی نوع اریتماتوز غیر اختصاصی است و با سوزش مخاط دهان همراه است.
استفاده از عوامل ضد قارچی مثل نیستاتین و کلوتریمازول جهت کاهش ریسک عفونتهای کاندیدایی می شوند. بیمارانی که پروتز متحرک استفاده می نمایند بایستی قبل از استفاده از عوامل ضد قارچی آنها را از دهان خود خارج نمایند. معمولا درمان های ضد قارچی موضعی جهت کاهش ریسک عفونت کفایت می نماید در صورت پایداری عفونتهای پایدار قارچی استفاده از عوامل سیستمیک ضد قارچی مثل فلوکونازول توصیه می شود.
انواع موکوزیت دهانی
یک شکل از موکوزیت، التهاب زبان (استوماتیت) است که واکنش التهابی بوده و با سرخی متوسط و تورم همراه است که در صورت شدید بودن دردناک بوده و توام با خونریزی و عفونت ثانویه می باشد
نتیجه گیری
به طور کلی درمان شدیدترین موکوزیت دهانی در چهارده روز ممکن است زمان بر باشد. ریسک فاکتورهای سن و اندکس پلاک در سه ماهه ی اول و دوم و همچنین رژیم درمانی سیکلوفسفامید و سیتارابین در شدت موکوزیت دهانی بیماران نقش دارند. بنابراین اتخاذ یک رژیم دارویی با ریسک موکوزیت کمتر و رعایت بهداشت دهان سهم موثری در کاهش شدت موکوزیت دارد.