درمان خشکی دهان

خشکی دهان(zeer-o-STOE-me-uh)، به شرایطی اشاره دارد که در آن غدد بزاقی، بزاق کافی برای خیس نگه داشتن دهان شما تولید نمی کنند. دلیل خشکی دهان اغلب به عوارض جانبی برخی داروها یا مشکلات مربوط به افزایش سن یا در نتیجه پرتودرمانی برای سرطان برمی گردد. در مواردی کمتر از حد معمول، خشکی دهان ممکن است ناشی از شرایطی باشد که به طور مستقیم بر غدد بزاقی تأثیر می گذارد. کاهش بزاق و خشکی دهان می تواند عواقبی داشته باشد که سلامت عمومی بدن، سلامت دندان ها و لثه ها را تهدید کند. در نتیجه توصیه می شود نسبت به درمان خشکی دهان سریع تر اقدام شود.

مزایای بزاق دهان

بزاق با خنثی کردن اسیدهای تولید شده توسط باکتری ها در دهان، محدود کردن رشد باکتری ها و شستشوی ذرات غذا بین دندان ها از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند. بزاق همچنین توانایی چشایی را افزایش می دهد و جویدن و بلعیدن را آسان تر می کند. علاوه بر این مزایای ذکر شده، آنزیم های موجود در بزاق به هضم غذا کمک می کنند.

علائم خشکی دهان

1. احساس خشکی و چسبندگی در دهان

   • فرد ممکن است احساس کند که دهانش خشک و چسبنده است، به خصوص در طول شب یا پس از بیدار شدن.

2. احساس تشنگی مداوم

   • خشکی دهان ممکن است باعث شود فرد احساس تشنگی مداوم کند و نیاز به نوشیدن آب بیشتر از حد معمول داشته باشد.

3. زخم‌ها و ترک‌های لب

   • خشکی دهان می‌تواند منجر به ترک‌خوردگی و زخم‌های دردناک در لب‌ها و گوشه‌های دهان شود.

4. خشکی و تحریک زبان

   • زبان ممکن است خشک، زبر و ترک‌خورده به نظر برسد. همچنین ممکن است زبان دچار تحریک و التهاب شود.

5. بوی بد دهان (Halitosis)

   • خشکی دهان می‌تواند باعث بوی بد دهان شود زیرا بزاق به کاهش باکتری‌های دهانی کمک می‌کند.

6. مشکل در جویدن، بلعیدن و صحبت کردن

   • کمبود بزاق ممکن است جویدن، بلعیدن و صحبت کردن را دشوار کند. غذا ممکن است به دهان و گلو بچسبد.

7. گرفتگی گلو

   • فرد ممکن است احساس گرفتگی و خشکی در گلو داشته باشد که به بلعیدن و صحبت کردن مشکل اضافه می‌کند.

8. احساس سوزش یا خارش در دهان و زبان

   • خشکی دهان می‌تواند باعث احساس سوزش یا خارش در دهان و زبان شود.

9. تغییر در حس چشایی

   • فرد ممکن است تغییراتی در حس چشایی خود تجربه کند و بعضی از غذاها ممکن است طعم متفاوتی داشته باشند.

10. افزایش احتمال پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه

    • بزاق به شستشوی ذرات غذا و باکتری‌ها از دهان کمک می‌کند. کمبود بزاق می‌تواند خطر پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه را افزایش دهد.

راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان

1. مشکلات دندان‌پزشکی و پروتزهای دندانی

   • افرادی که از پروتزهای دندانی استفاده می‌کنند ممکن است مشکلات بیشتری با خشکی دهان داشته باشند، زیرا پروتزها ممکن است راحت نباشند و باعث تحریک شوند.

چه زمانی برای درمان خشکی دهان باید به پزشک مراجعه کرد؟

خشکی دهان می‌تواند ناشی از علل مختلفی باشد و در بسیاری از موارد می‌تواند به طور موقت و یا خفیف باشد. با این حال، برخی از موارد خشکی دهان نیاز به توجه و مشاوره پزشکی دارند. در موارد زیر باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کرد:

1. خشکی دهان مزمن یا شدید:

   • اگر خشکی دهان به طور مداوم و برای مدت طولانی ادامه دارد و با اقدامات ساده مانند نوشیدن آب یا استفاده از مرطوب‌کننده‌ها بهبود نمی‌یابد، نیاز به مشاوره پزشکی دارد.

2. مشکلات بلع یا صحبت کردن:

   • اگر خشکی دهان باعث مشکلاتی در بلع، صحبت کردن یا جویدن غذا می‌شود، باید به پزشک مراجعه کنید.

3. زخم‌های مکرر دهانی یا ترک‌های لب:

   • اگر زخم‌های دهانی یا ترک‌های دردناک در لب‌ها یا گوشه‌های دهان به طور مکرر ظاهر می‌شوند، نیاز به بررسی بیشتر دارد.

4. بوی بد دهان مزمن (Halitosis):

   • اگر بوی بد دهان به طور مداوم و بدون بهبود با رعایت بهداشت دهان و دندان ادامه دارد، باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید.

5. افزایش پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه:

   • اگر خشکی دهان منجر به افزایش پوسیدگی دندان، التهاب لثه یا بیماری‌های لثه می‌شود، نیاز به درمان و مشاوره دندانپزشکی دارید.

6. تغییرات در حس چشایی:

   • اگر تغییرات ناگهانی یا شدیدی در حس چشایی دارید، بهتر است این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.

7. مشکلات با پروتزهای دندانی:

   • اگر خشکی دهان باعث ناراحتی یا مشکلاتی با پروتزهای دندانی می‌شود، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

علل پزشکی که نیاز به بررسی دارند

1. استفاده از داروها:
   • اگر پس از شروع یک داروی جدید علائم خشکی دهان را تجربه می‌کنید، ممکن است نیاز به تنظیم دوز یا تغییر دارو داشته باشید. این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید.
2. بیماری‌های زمینه‌ای:
   • برخی از بیماری‌ها مانند دیابت، سندرم شوگرن، بیماری پارکینسون، و HIV/AIDS می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. اگر یکی از این شرایط را دارید و خشکی دهان را تجربه می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کنید.
3. درمان‌های پزشکی:
   • اگر تحت درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی هستید و خشکی دهان را تجربه می‌کنید، پزشک می‌تواند راهکارهایی برای مدیریت علائم ارائه دهد.

مشاوره با متخصص

• پزشک عمومی: می‌تواند ارزیابی اولیه را انجام دهد و در صورت لزوم شما را به متخصص مربوطه ارجاع دهد.
• دندانپزشک: می‌تواند مشکلات دهان و دندان ناشی از خشکی دهان را بررسی و درمان کند.
• متخصص داخلی یا روماتولوژیست: اگر خشکی دهان ناشی از بیماری‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن باشد، ممکن است نیاز به مشاوره با این متخصصان باشد.

اگر خشکی دهان به طور مداوم و شدید تجربه می‌شود یا باعث مشکلات دیگری مانند دشواری در بلع، زخم‌های مکرر دهانی، بوی بد دهان، افزایش پوسیدگی دندان یا تغییرات در حس چشایی می‌شود، باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علل زمینه‌ای را بررسی کرده و راهکارهای مناسب برای مدیریت و درمان خشکی دهان ارائه دهد.

علل خشکی دهان

خشکی دهان زمانی ایجاد می شود که غدد بزاقی در دهان بزاق کافی برای خیس نگه داشتن دهان تولید نمی کنند. این غدد ممکن است در نتیجه موارد زیر به درستی کار نکنند:

مصرف برخی دارو ها

بسیاری از داروهای بدون نسخه، به عنوان یک عارضه جانبی باعث ایجاد خشکی دهان می شوند.

دارو هایی که باعث ایجاد خشکی دهان می شوند:

• داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی
• فشار خون بالا
• اضطراب
• برخی از آنتی هیستامین ها
• ضد احتقان ها
• شل کننده های عضلانی
• داروهای ضد درد

سالخوردگی

بسیاری از افراد مسن با افزایش سن دچار خشکی دهان می شوند. عوامل مؤثر در ایجاد خشکی دهان در افراد مسن عبارتند از مصرف برخی داروها، تغییر در توانایی بدن در پردازش دارو، تغذیه ناکافی و وجود مشکلات سلامتی طولانی مدت.

درمان سرطان

داروهای شیمی درمانی می توانند ماهیت بزاق و مقدار تولید آن را تغییر دهند. ممکن است موقتی باشد و بعد از اتمام درمان غدد بزاقی به طور طبیعی شروع به تشح بزاق کنند.

پرتو درمانی

پرتو درمانی سر و گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب رسانده و باعث کاهش قابل توجه بزاق دهان شود. موقت یا دائمی بودن آن به دوز پرتو و ناحیه تحت درمان بستگی دارد.

سایر عوامل ایجاد خشکی دهان:

• دیابت
• سکته
• عفونت قارچی (برفک دهان)
• بیماری آلزایمر
• بیماری های خودایمنی مانند سندرم شوگرن یا HIV/AIDS
• خروپف و تنفس با دهان

مصرف دخانیات و الکل

نوشیدن الکل و مصرف دخانیات به هر شکلی می تواند علائم خشکی دهان را افزایش دهد.

مصرف تفریحی مواد مخدر

استفاده از مت آمفتامین می تواند باعث خشکی شدید دهان و در نتیجه آسیب رساندن به دندان ها شود، وضعیتی که به عنوان “دهان متم” نیز شناخته می شود. ماری جوانا همچنین می تواند باعث خشکی دهان شود.

عوارض عدم درمان خشکی دهان

در صورت عدم درمان خشکی دهان، ممکن است دچار مشکلات زیر شوید:

• افزایش پلاک، پوسیدگی دندان و بیماری لثه
• زخم های دهان
• عفونت قارچی در دهان (برفک دهان)
• زخم یا شکاف پوست در گوشه های دهان، یا ترک خوردن لب ها
• تغذیه نامناسب ناشی از مشکلات جویدن و بلعیدن

در نتیجه توصیه می شود در صورتی که علائم ذکر شده را مشاهده کردید فورا نسبت به درمان خشکی دهان اقدامات لازم را انجام دهید.

راه های درمان خشکی دهان

تغییرات در سبک زندگی و عادات روزانه

1. افزایش مصرف آب
   • نوشیدن مکرر آب به حفظ رطوبت دهان کمک می‌کند. به خصوص قبل و بعد از غذا و در طول روز.
2. اجتناب از مصرف الکل و کافئین
   • الکل و کافئین می‌توانند خشکی دهان را تشدید کنند. بهتر است مصرف این مواد را کاهش دهید یا قطع کنید.
3. ترک سیگار و محصولات تنباکو
   • سیگار کشیدن و استفاده از محصولات تنباکو می‌تواند باعث خشکی دهان شود. ترک این عادت‌ها می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
4. استفاده از مرطوب‌کننده هوا
   • استفاده از مرطوب‌کننده هوا به ویژه در شب‌ها می‌تواند به حفظ رطوبت محیط و کاهش خشکی دهان کمک کند.

استفاده از محصولات مرطوب‌کننده دهان

1. آدامس‌ها و آبنبات‌های بدون قند
   • جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات‌های بدون قند می‌تواند ترشح بزاق را تحریک کند. محصولات حاوی زایلیتول نیز مفید هستند.
2. ژل‌ها و اسپری‌های مرطوب‌کننده دهان
   • محصولات مانند Biotene Oral Balance Gel و Oasis Moisturizing Mouth Spray می‌توانند به مرطوب نگه داشتن دهان کمک کنند.
3. دهان‌شویه‌های خاص
   • دهان‌شویه‌های مخصوص خشکی دهان مانند Biotene Dry Mouth Oral Rinse و TheraBreath Dry Mouth Oral Rinse می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند.

داروهای تجویزی

1. پیلوکارپین (Pilocarpine)
   • این دارو ترشح بزاق را تحریک می‌کند و معمولاً برای درمان خشکی دهان ناشی از بیماری‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن استفاده می‌شود.
2. سویمیمین (Cevimeline)
   • داروی دیگری است که برای افزایش ترشح بزاق تجویز می‌شود و معمولاً در موارد خشکی دهان شدید استفاده می‌شود.

مراقبت‌های دهان و دندان

1. رعایت بهداشت دهان و دندان
   • مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان به حفظ سلامت دهان کمک می‌کند و خطر پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه را کاهش می‌دهد.
2. استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید
   • خمیر دندان‌های حاوی فلوراید به تقویت مینای دندان و پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کنند.

تغییرات در داروهای مصرفی

1. مشاوره با پزشک
   • اگر خشکی دهان ناشی از داروهای خاصی است، پزشک می‌تواند دوز دارو را تنظیم کرده یا داروی دیگری تجویز کند.

راهکارهای خانگی برای درمان خشکی دهان

1. استفاده از روغن نارگیل
   • برخی افراد از روغن نارگیل به عنوان یک مرطوب‌کننده طبیعی برای دهان استفاده می‌کنند. می‌توان روغن را در دهان غرغره کرد و سپس بیرون ریخت.
2. استفاده از چای گیاهی
   • چای گیاهی مانند چای نعناع می‌تواند به تسکین خشکی دهان کمک کند.

خشکی دهان می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی و سلامت دهان و دندان داشته باشد. با رعایت تغییرات در سبک زندگی، استفاده از محصولات مرطوب‌کننده، مشاوره با پزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان می‌توان علائم خشکی دهان را مدیریت و کاهش داد. اگر خشکی دهان به طور مداوم ادامه دارد یا شدید است، بهتر است با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید تا درمان مناسب را دریافت کنید.