آبسه دندان، حفره یا بافتی پر از چرک است که در اطراف ریشه دندان عفونی ایجاد می گردد و می‌تواند همه گروه‌های سنی (از پیر تا جوان) را درگیر کند. این مشکل، به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد می‌گردد، چنانچه به موقع درمان شود مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی در غیر این صورت، می‌تواند از فک به گردن، سر یا سایر اعضای بدن گسترش یابد. آبسه دندان، به‌خودی‌خود بهبود نمی یابد و برای درمان آبسه لثه بایستی به متخصص درمان ریشه یا دندان پزشک مراجعه نمود.
انواع آبسه دندان
آبسه دندان به چند دسته کلی تقسیم می‌گردد:
آبسه دندان عصب‌کشی شده
بعد از عصب‌کشی دندان امکان دارد به سبب نفوذ متریال باقیمانده از عصب به نوک ریشه دندان و داخل بافت دندان و وجود ضایعه و عفونت در استخوان و لثه اطراف دندان عصب‌کشی شده، شاهد تورم و آبسه باشید. در این شرایط نیز بهتر است، سریعا به دندانپزشک خود مراجعه نمایید.
علائم آبسه دندان عصب‌کشی شده
- درد شدید و مداوم
- درد تپنده و شدید در دندان یا فک که ممکن است به گردن، گوش یا شانه‌ها نیز گسترش یابد.
- تورم و التهاب
- تورم و قرمزی لثه‌ها و یا صورت در ناحیه دندان آسیب‌دیده.
- بوی بد دهان
- بوی بد دهان یا طعم ناخوشایند در دهان به دلیل وجود عفونت.
- ترشح چرک
- وجود چرک در اطراف دندان یا از طریق لثه‌ها.
- حساسیت به فشار
- دندان یا ناحیه اطراف آن ممکن است به فشار حساس باشد.
- تب و لرز
- افزایش دمای بدن و لرز به دلیل عفونت.
- مشکل در بلع یا باز کردن دهان
- در موارد شدید، ممکن است مشکل در باز کردن دهان یا بلع غذا وجود داشته باشد.
علل آبسه دندان عصب‌کشی شده
- درمان ناقص
- اگر همه عفونت و بافت‌های مرده در طی عصب‌کشی برداشته نشده باشد، عفونت ممکن است باقی بماند یا دوباره عود کند.
- ترک یا شکستگی دندان
- ترک‌ها یا شکستگی‌هایی که ممکن است بعد از عصب‌کشی رخ دهند، می‌توانند به باکتری‌ها اجازه نفوذ به داخل دندان و ایجاد عفونت را بدهند.
- پر کردن ناقص یا آسیب‌دیده
- پر کردن ناقص یا آسیب‌دیده می‌تواند به باکتری‌ها اجازه دهد که به داخل دندان نفوذ کنند و عفونت ایجاد کنند.
درمان آبسه دندان عصب‌کشی شده
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- تخلیه آبسه
- ریشه‌درمانی مجدد
- جراحی آپیکواکتومی
- کشیدن دندان
پیشگیری از آبسه دندان عصب‌کشی شده
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- پرهیز از جویدن مواد سخت
- پیگیری دقیق دستورات دندانپزشک
آبسه پریودنتال
آبسه پریودنتال که همچنین تحت عنوان آبسه پاریتال یا آبسه جانبی نیز شناخته می‌شود. بر استخوان کنار دندان شما تأثیر می‌گذارد. این ضایعه، یک وضعیت اورژانس دندانی شایع و دردناک می باشد که در نهایت تجمع باکتری یا گیر افتادن جسم خارجی در کیسه‌های پریودنتال ایجاد می‌گردد. این مشکل اکثر افراد دچار بیماری پریودنتال فعال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نیاز به مدیریت سریع و طولانی مدت دارد.
علائم آبسه پریودنتال
- درد شدید و ناگهانی
- درد شدید و ناگهانی که معمولاً در ناحیه لثه و اطراف دندان آسیب‌دیده احساس می‌شود.
- تورم و قرمزی
- تورم و قرمزی لثه‌ها در ناحیه آبسه.
- حساسیت به لمس
- لثه‌های اطراف آبسه ممکن است به لمس حساس باشند.
- ترشح چرک
- ترشح چرک از ناحیه لثه‌ها که ممکن است طعم بدی در دهان ایجاد کند.
- بوی بد دهان
- بوی بد دهان ناشی از عفونت.
- مشکل در جویدن
- درد و ناراحتی هنگام جویدن یا بستن فک.
- تب و بی‌حالی
- در موارد شدید، ممکن است تب و علائم عمومی بی‌حالی وجود داشته باشد.
علل آبسه پریودنتال
- بیماری پریودنتال پیشرفته
- تجمع پلاک و تارتار (سنگینی) روی دندان‌ها که به عفونت و تخریب بافت‌های پریودنتال منجر می‌شود.
- گیر کردن ذرات غذا
- گیر کردن ذرات غذا و باکتری‌ها در فضاهای بین دندان‌ها و لثه‌ها که به عفونت منجر می‌شود.
- ترومای لثه
- آسیب به لثه‌ها که می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها و ایجاد عفونت شود.
- دندان‌های پوسیده
- دندان‌های پوسیده و عدم درمان آنها که به عفونت و گسترش باکتری‌ها منجر می‌شود.
درمان آبسه پریودنتال
- درمان‌های اولیه
- آنتی‌بیوتیک‌ها: برای کنترل و کاهش عفونت، دندانپزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
- مسکن‌ها: استفاده از مسکن‌ها برای کاهش درد و التهاب.
- تخلیه آبسه
- دندانپزشک ممکن است نیاز به تخلیه چرک از آبسه داشته باشد تا فشار کاهش یابد و بهبود سریع‌تر رخ دهد.
- تمیز کردن عمیق (Scaling and Root Planing)
- تمیز کردن عمیق ریشه دندان‌ها و برداشتن پلاک و تارتار برای جلوگیری از بازگشت عفونت.
- جراحی پریودنتال
- در موارد شدیدتر، جراحی برای برداشتن بافت‌های آسیب‌دیده و تمیز کردن عمیق‌تر ممکن است لازم باشد.
پیشگیری از آبسه پریودنتال
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده برای کاهش تجمع پلاک و باکتری‌ها.
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- معاینات دوره‌ای و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها برای شناسایی و پیشگیری از مشکلات پیش از وقوع عفونت.
- تغییر در سبک زندگی
- اجتناب از مصرف دخانیات و رعایت رژیم غذایی سالم برای تقویت سلامت لثه‌ها و دندان‌ها.
- آموزش مراقبت از دهان
- یادگیری و آموزش تکنیک‌های صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان.
آبسه دندان عقل
آبسه دندان عقل (Pericoronitis) یک عفونت باکتریایی است که معمولاً در اطراف دندان عقل (مولر سوم) که به طور کامل بیرون نیامده یا نیمه بیرون آمده است، رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند بسیار دردناک باشد و اگر درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شود. در ادامه به علائم، علل، درمان‌ها و پیشگیری از آبسه دندان عقل می‌پردازیم.
علائم آبسه دندان عقل
- درد شدید و تپنده
- درد در ناحیه دندان عقل که ممکن است به فک، گوش یا سر نیز گسترش یابد.
- تورم و التهاب
- تورم لثه در اطراف دندان عقل که می‌تواند به گونه و گردن نیز گسترش یابد.
- حساسیت به لمس
- ناحیه مبتلا ممکن است به لمس حساس باشد.
- قرمزی و گرما
- لثه‌های اطراف دندان عقل ممکن است قرمز و گرم به نظر برسند.
- بوی بد دهان (Halitosis)
- وجود عفونت می‌تواند باعث بوی بد دهان شود.
- تب و لرز
- در موارد شدیدتر، فرد ممکن است تب و لرز داشته باشد.
- مشکل در باز کردن دهان (Trismus)
- گاهی اوقات، تورم و درد ممکن است باعث مشکل در باز کردن دهان شود.
- درد و تورم غدد لنفاوی
- غدد لنفاوی گردن ممکن است متورم و دردناک شوند.
علل آبسه دندان عقل
- رشد ناقص دندان عقل
- دندان عقل که به طور کامل بیرون نیامده است، فضایی برای تجمع باکتری‌ها ایجاد می‌کند.
- ذرات غذا
- گیر کردن ذرات غذا و باکتری‌ها در اطراف دندان عقل که به طور کامل بیرون نیامده، می‌تواند منجر به عفونت شود.
- بافت لثه اطراف دندان عقل
- بافت لثه که دندان عقل را می‌پوشاند، ممکن است به راحتی تحریک شود و عفونت کند.
درمان آبسه دندان عقل
- درمان‌های خانگی (تا زمان مراجعه به پزشک)
- شستشو با آب نمک: شستشو با آب گرم و نمک می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
- مسکن‌ها: استفاده از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و التهاب.
- درمان‌های دندانپزشکی
- آنتی‌بیوتیک‌ها: پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند تا عفونت را کنترل کند.
- تخلیه آبسه: اگر آبسه بزرگ باشد، ممکن است نیاز به تخلیه توسط دندانپزشک باشد.
- تمیز کردن عمیق: دندانپزشک ممکن است ناحیه مبتلا را به طور عمیق تمیز کند تا ذرات غذا و باکتری‌ها را از بین ببرد.
- جراحی لثه (جینجیوکتومی): در برخی موارد، برداشتن بخشی از لثه برای جلوگیری از تجمع باکتری‌ها ضروری است.
- کشیدن دندان عقل: در صورت تکرار آبسه یا عدم توانایی دندان عقل برای بیرون آمدن به طور کامل، ممکن است کشیدن دندان عقل توصیه شود.
پیشگیری از آبسه دندان عقل
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده و در کل رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند به جلوگیری از تجمع باکتری‌ها کمک کند.
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- معاینات منظم دندانپزشکی برای شناسایی مشکلات قبل از ایجاد عفونت.
- شستشوی دهان با آب نمک
- شستشو با آب نمک به صورت منظم می‌تواند به کاهش باکتری‌ها و التهاب کمک کند.
- بررسی رشد دندان عقل
- پیگیری رشد دندان‌های عقل و اقدام به موقع در صورت نیاز به کشیدن یا جراحی.
آبسه دندان عقل یک وضعیت جدی است که نیاز به توجه فوری دارد. با رعایت بهداشت دهان و دندان، مراجعه منظم به دندانپزشک و اقدام سریع در صورت مشاهده علائم، می‌توان از بروز و تشدید آبسه دندان عقل جلوگیری کرد. اگر علائمی از آبسه دندان عقل مشاهده می‌کنید، به سرعت به دندانپزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را دریافت کنید.
آبسه پری آپیکال
این آبسه در انتهای ریشه دندان شما شکل می‌گیرد. به طوری که اغلب، چرک ناشی از عفونت دندان از نوک ریشه و از طریق استخوان به داخل لثه پخش می‌گردد، به این ترتیب لثه‌ها در نزدیکی ریشه دندان متورم می‌گردند. تورم ناشی از چرک، معمولا دلیل درد شدید دائمی می باشد که موقع جویدن بدتر می‌شود.
علائم آبسه پری‌آپیکال
- درد شدید و تپنده
- تورم و قرمزی
- حساسیت به دما
- حساسیت به فشار به دندان ها
- ترشح چرک
- بوی بد دهان
- تب و بی‌حالی
علل آبسه پری‌آپیکال
- پوسیدگی دندان
- پوسیدگی شدید که به پالپ دندان رسیده و باعث عفونت شده است.
- آسیب به دندان
- ضربه یا آسیب به دندان که باعث آسیب به پالپ و عفونت شده است.
- درمان‌های دندانپزشکی ناقص
- درمان‌های ناقص یا ناموفق دندانپزشکی مانند عصب‌کشی ناقص.
- بیماری‌های پریودنتال
- بیماری‌های لثه و پریودنتال که می‌توانند عفونت را به ریشه دندان گسترش دهند.
درمان آبسه پری‌آپیکال
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- دندانپزشک ممکن است برای کنترل عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
- تخلیه آبسه
- دندانپزشک ممکن است نیاز به تخلیه چرک از آبسه داشته باشد. این کار ممکن است از طریق دندان یا با ایجاد برش در لثه انجام شود.
- عصب‌کشی (Root Canal)
- عصب‌کشی برای برداشتن پالپ عفونی و پاکسازی کانال‌های ریشه.
- کشیدن دندان
- اگر دندان قابل نجات نباشد یا عفونت بسیار شدید باشد، دندانپزشک ممکن است دندان را بکشد.
- درمان‌های تسکینی
- استفاده از مسکن‌ها برای کاهش درد و التهاب.
پیشگیری از آبسه پری‌آپیکال
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده برای جلوگیری از پوسیدگی و عفونت.
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- معاینات دوره‌ای و پاکسازی حرفه‌ای دندان‌ها برای شناسایی و پیشگیری از مشکلات قبل از ایجاد عفونت.
- پیشگیری از آسیب‌های دندانی
- استفاده از محافظ‌های دهان در ورزش‌های پرخطر و اجتناب از جویدن مواد سخت.
- درمان سریع پوسیدگی
- درمان سریع و مؤثر پوسیدگی‌های دندانی قبل از پیشرفت و عفونت پالپ.
آبسه ژنژیوال
آبسه ژنژیوال یا لثه، یکی دیگر از انواع آبسه دندان می باشد که بین لثه و دندان ایجاد می‌گردد. این امر به علت عفونت باکتریایی که در نهایت مسواک زدن نادرست، گیر کردن غذا در خط لثه، پوسیدگی دندانی، شکستگی دندان و یا زمانی که خونریزی در خط لثه اتفاق می‌افتد، ایجاد می‌گردد. آسیب تروماتیک یا وارد آمدن نیروی بیش از حد روی دندان در اثر ارتودنسی نیز می‌تواند سبب بروز این نوع آبسه گردد.
علائم آبسه ژنژیوال
- تورم و برآمدگی در لثه‌ها
- درد موضعی
- حساسیت به لمس
- ترشح چرک
- بوی بد دهان
- قرمزی و التهاب
علل آبسه ژنژیوال
- بهداشت دهان و دندان ضعیف
- آسیب به لثه‌ها
- وجود ذرات غذا بین دندان ها
- بیماری‌های لثه
درمان آبسه ژنژیوال
- درمان‌های اولیه
- شستشو با آب نمک: شستشو با آب گرم و نمک می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
- مسکن‌ها: استفاده از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و التهاب.
- تخلیه آبسه
- دندانپزشک ممکن است نیاز به تخلیه چرک از آبسه داشته باشد تا فشار کاهش یابد و بهبود سریع‌تر رخ دهد.
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- پزشک ممکن است برای کنترل و کاهش عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
- تمیز کردن حرفه‌ای
- تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها و لثه‌ها توسط دندانپزشک برای برداشتن پلاک و باکتری‌ها.
- جراحی لثه
- در موارد شدیدتر، ممکن است جراحی لثه برای برداشتن بافت‌های عفونی و تمیز کردن عمیق‌تر لازم باشد.
پیشگیری از آبسه ژنژیوال
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- پیشگیری از آسیب به لثه‌ها
- تغییر در سبک زندگی
دندان از بیرون دارای ساختار محکم و سفت می باشد، ولی داخلی‌ترین قسمت آن (پالپ دندان)، از اعصاب، بافت همبند و عروق خونی تشکیل شده است که گاهی اوقات و در اثر عوامل گوناگونی می‌تواند عفونی گردد. به صورت کلی آبسه دندان، معمولا ناشی از موارد زیر می باشد:
- بیماری لثه که به‌عنوان بیماری پریودنتال نیز شناخته می‌گردد
- آسیب و صدمه به دندان و ترک‌خوردگی آن
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و کوتاهی در نخ کشیدن، مسواک زدن یا استفاده منظم از فلوراید
- داشتن رژیم‌های غذایی سرشار از قند
- پوسیدگی دندان یا ایجاد حفره عمیق در دندان
- مصرف برخی داروها و بیماری‌ها (از جمله سرطان و دیابت)
لازم به ذکر می باشد که چنانچه این عفونت درمان نگردد، می‌تواند به پالپ دندانی آسیب جدی رسانده و باعث ایجاد آبسه گردد.
انواع دلایل ایجاد آبسه دندان
- عفونت دندان: بیشترین علت آبسه دندان عفونت است. این عفونت ممکن است از تجمع باکتری‌ها در دهان و گلو، یا از ترک خوردگی یا تخریب دندان ناشی شود.
- آبسه لثه: آبسه لثه ممکن است ناشی از عفونت، التهاب، ترک خوردگی لثه، یا حتی از ترکیبی از این عوامل باشد.
- آبسه‌های توده‌ای: در برخی مواقع، آبسه‌های توده‌ای می‌توانند در دهان به وجود آیند. این می‌تواند به دلیل توده‌هایی مانند کیست‌ها، تومورها یا زخم‌های بیشتر ناشی از عفونت یا ترشحات غیر طبیعی باشد.
- آبسه عفونی: آبسه‌هایی که ناشی از عفونت‌های دندانی و لثه‌ای هستند، ممکن است باشد. این عفونت‌ها معمولاً به عنوان پوسیدگی دندان‌ها، پریودنتیت (التهاب لثه)، یا عفونت‌های جذبی گفته می‌شوند.
درمان فوری آبسه دندان با جراحی
امکان دارد این شیوه توسط متخصص، برای تخلیه آبسه پریودنتال اتخاذ گردد.
دقت کنید که چنانچه آبسه پاره شود، درد شما کم می شود، ولی همچنان لازم است که تحت‌نظر و درمان یک دندانپزشک یا متخصص ریشه دندان قرار بگیرید.
درمان خانگی آبسه دندان
برای کاهش علائم و شدت آبسه، می‌توانید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید.
دهان‌شویه با جوش شیرین
بسیاری از باکتری‌ها در شرایط اسیدی دهان رشد می‌کنند. این در حالی است که جوش شیرین PH دهان شما را افزایش می‌دهد. ازاین‌رو، با قلیایی شدن محیط، باکتری‌ها نمی‌توانند به آسانی تکثیر شوند. اساسا، بسیاری از مشکلات دندان و دهان نیز ناشی از عدم تعادل اسید می باشد که جوش شیرین سطح اسیدیته دهان را متعادل می‌کند.
جوش شیرین به حذف باکتری‌های دهانی و پلاک ها کمک می‌نماید. بیوفیلم‌هایی مانند پلاک، کلنی‌هایی از باکتری‌ها هستند که به سطح لثه ها و دندان‌ها می‌چسبند و سبب بروز مشکلات دهانی می‌گردند. دانه‌های جوش شیرین می‌توانند عملکرد این بیوفیلم‌ها را مختل نمایند و باکتری‌های روی دندان‌ها و آسیب‌های ناشی از آنها را کاهش دهند.
برای این منظور دو بار در روز، هر بار به مدت ۵ دقیقه دهان خود را با مخلوط جوش شیرین و آب شستشو دهید. همینطور می‌توانید با استفاده از جوش شیرین و آب خمیر درست کنید و مستقیماً روی لثه‌های خود قرار دهید.
دهان‌شویه با آب‌نمک
دهان‌شویه با آب‌نمک، راه حلی آسان و مقرون به صرفه و همینطور راه خوبی برای تسکین موقت آبسه شما می باشد. این شیوه از طریق فرایند اسمز به بهبود آبسه کمک می‌کند. به طوری که کلرید سدیم یا نمک در تماس با مایع باکتریابی، سلول‌ها و … موجود در آنها را از بدن خارج و به پاکسازی ناحیه کمک می‌نماید.
کمپرس سرد با یخ
عفونتی مانند آبسه، سبب بروز تورم در محل می‌گردد. ازاین‌رو، قراردادن یخ در این ناحیه، رگ‌های خونی را منقبض می‌نماید و سبب کاهش تورم و درد می‌گردد. هرچند این کار سبب بهبود آبسه نمی‌گردد، ولی علائم آن را کاهش می‌دهد. برای این شیوه، چند بار در روز، یک کیسه یخ یا مشابه آن را به مدت 15 دقیقه روی ناحیه آبسه قرار دهید.
تعریف خطرات آبسه دندان
چنانچه آبسه دندان خود را درمان نکنید، امکان دارد سبب بروز عوارض جدی گردد که در ادامه به رایج‌ترین آنها اشاره شده است:
- آنژین لودویگ (هنگامی رخ می‌دهد که سلولیت به بافت‌های زیر زبان، فک پایین و زیر چانه گسترش یابد)
- آبسه مغزی و یا مرگ بافت اطراف آبسه یا قانقاریا
- ازدست‌دادن دندان
- عفونت سینوسی
- سپسیس (باکتری ناشی از آبسه دندان در صورت عدم درمان می‌تواند به جریان خون شما سرایت کرده و سبب سپسیس یا سپتی سمی یا به اصطلاح گند خونی گردد که یک عفونت تهدید کننده زندگی است)
- استئومیلیت (عفونت استخوان زیرین)
- سلولیت (عفونت پوست و بافت‌های زیرجلدی)
مدت زمان درمان آبسه دندان
مدت زمان درمان برای آبسه در دهان به تشخیص فردی دندانپزشک بستگی دارد: یک آبسه سطحی معمولا پس از یک عمل کوتاه و چند روز رسیدگی مداوم، بهود می یابد؛ برای عفونت های دندانی شدیدتر و آبسه های بزرگتر که در اعماق بافت ایجاد می گردد، درمان با جراحی، تخلیه زخم و …زمان طولانی تری را بایستی سپری نمود.